Fort Detrick là một căn cứ của lục quân Mỹ đóng tại Frederick, bang Maryland. Tuy nhiên, đây từng là địa điểm diễn ra các dự án nghiên cứu vũ khí sinh học của Mỹ từ năm 1943 đến 1969. Sau khi chương trình vũ khí sinh học này bị đình chỉ, Fort Detrick hiện là trụ sở Viện Nghiên cứu Bệnh truyền nhiễm Lục quân Mỹ (USAMRIID), một cơ quan về phòng thủ sinh học.
Điều kỳ lạ là hầu hết người dân Mỹ đều chưa bao giờ nghe nói về Fort Detrick, dù nó chỉ nằm cách Washington khoảng một giờ lái xe. Trong khi đó, hàng triệu người dân Trung Quốc lại quá quen với cái tên này.
Viện Nghiên cứu Bệnh truyền nhiễm Lục quân Mỹ hiện lên như là nguồn cơn gây ra đại dịch Covid-19 toàn cầu.
Qua những bài đăng trên mạng xã hội cũng như các cuộc họp báo, Nhà báo liên tục truyền đi thông điệp rằng Fort Detrick, cách Trung Quốc nửa vòng Trái Đất, cần được điều tra như là một nguồn rò rỉ virus.
“Hội chứng EVALI (tổn thương phổi liên quan đến hút thuốc lá điện tử) nổi lên ở Wisconsin hồi tháng 7/2019 với những triệu chứng gần như giống hệt Covid-19. Nơi bùng phát cách Fort Detrick khoảng một giờ lái xe”, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh ngày 22/6 đăng trên Twitter.
Bà cùng hai đồng nghiệp khác tại Bộ Ngoại giao là phát ngôn viên Triệu Lập Kiên và Vương Văn Bân đã kêu gọi điều tra Fort Detrick tổng cộng 33 lần tại các cuộc họp báo chính thức, trong đó 27 lần được đưa ra từ khi Tổng thống Mỹ Joe Biden nhậm chức hồi tháng một.
Việc Trung Quốc chĩa mũi dùi vào Fort Detrick được cho là nhằm phản bác giả thuyết đang lan truyền bên ngoài đất nước rằng nguyên nhân dẫn tới đại dịch có thể là do virus bị rò rỉ từ Viện Virus học Vũ Hán, một trong những viện nghiên cứu hàng đầu thế giới về virus corona ở loài dơi, cùng họ với mầm bệnh Covid-19. Nhưng đến hôm nay phía Mỹ chưa đưa ra được bất cứ bằng chứng nào.
Jean-Pierre Cabestan, giáo sư chính trị tại Đại học Baptist Hong Kong, nhận định cường độ phản pháo của Trung Quốc là dấu hiệu cho thấy các nhà ngoại giao nước này đã trở nên quyết liệt như thế nào trong những năm gần đây.
“Trước kia, Trung Quốc bị động hơn. Họ sẽ giữ một mức độ lấp lửng nhất định nhưng không phản ứng bằng cách tung ra những cáo như vậy”, ông nói.
Khi Covid-19 xuất hiện lần đầu tại thành phố Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc, hồi cuối năm 2019, phần lớn giả thiết được Mỹ đặt ra là virus đã truyền từ động vật sang người, như cách đại dịch SARS lan truyền vào năm 2003.
Tuy nhiên giờ đây, ngày càng có nhiều nhà khoa học và chính trị gia kêu gọi tiến hành một cuộc điều tra độc lập, toàn diện hơn về nguồn gốc Covid-19. Trung Quốc một mực cho rằng nếu vậy, phòng thí nghiệm Fort Detrick cũng nên bị điều tra.
Tháng 8/2019, phòng thí nghiệm an ninh bậc nhất BSL-4 của Fort Detrick bị Cơ quan Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) đóng cửa vì vi phạm an toàn liên quan đến việc xả thải các nguyên liệu nguy hiểm. Nó được mở cửa trở lại vào tháng 4/2020, song quãng thời gian cơ sở này đóng cửa cũng đủ tạo nên một “dấu vết” gây hoài nghi ở Trung Quốc.
Dòng hashtag Fort Detrick bằng tiếng Trung Quốc có hơn 270 triệu lượt truy cập trên mạng xã hội Weibo, thường với chủ đề là Mỹ che giấu vũ khí sinh học và nghiên cứu các virus gây chết người tại đây.
Truyền thông nhà nước Trung Quốc cũng không đứng ngoài cuộc. Báo Global Times, People’s Daily, China Daily đã đăng hơn 100 bài viết về Fort Detrick.
Lần đầu tiên Bắc Kinh đề cập đến Fort Detrick là vào tháng 3/2020, không lâu sau khi tổng thống Mỹ Donald Trump lúc bấy giờ tuyên bố nCoV rò rỉ từ phòng thí nghiệm Vũ Hán mà không cung cấp bất kỳ bằng chứng nào.
Dù Trump đã thất cử, những mối quan tâm về giả thuyết ông nêu ra vẫn hiện hữu. Ngày 30/3, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) phối hợp cùng Trung Quốc công bố báo cáo sau cuộc điều tra nguồn gốc Covid-19 tại Vũ Hán, nhấn mạnh rằng khả năng nCoV rò rỉ từ phóng thí nghiệm Vũ Hán là “cực kỳ khó xảy ra”.
Một ngày sau khi WHO công bố báo cáo, Mỹ lại dẫn đầu các đồng minh phản bác kết luận điều tra của WHO.
Người phát ngôn Bộ Nhoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên nói rằng:”Quân đội Mỹ đã tiến hành những hoạt động gì tại các phòng thí nghiệm của họ và tại căn cứ ở Fort Detrick?”, ông đặt câu hỏi. “Chúng tôi một lần nữa kêu gọi Mỹ thể hiện thái độ có trách nhiệm, nghiêm túc đáp lại những mối quan tâm của cộng đồng quốc tế và đưa ra giải thích rõ ràng về các hoạt động quân sự sinh học của mình cả trong và ngoài nước”.
Hồi tháng 5, Tổng thống Biden tuyên bố ông đã ra lệnh cho cộng đồng tình báo Mỹ trong vòng 90 ngày thu thập các bằng chứng để Washington có thể đưa ra “kết luận chắc chắn” trả lời câu hỏi liệu đại dịch bắt nguồn từ việc con người tiếp xúc với động vật bị nhiễm virus hay do virus bị rò rỉ từ phòng thí nghiệm.
Kết luận này, theo hạn chót mà Tổng thống Biden đặt ra, sẽ được đệ trình vào khoảng ngày 24/8, nhưng nó sẽ khó chấm dứt cuộc tranh cãi “ăn miếng trả miếng” giữa Mỹ và Trung Quốc.
Hôm 17/7, báo Global Times của Trung Quốc đăng cái mà họ gọi là thư ngỏ và kiến nghị kêu gọi WHO điều tra Fort Detrick. Bản kiến nghị đến nay đã nhận được hơn ba triệu chữ ký, theo tờ báo.
Global Times cũng chia sẻ kết quả một cuộc thăm dò, yêu cầu người tham gia chọn nơi mà họ nghĩ cuộc điều tra tiếp theo về nguồn gốc Covid-19 nên diễn ra, gồm Fort Detrick của Mỹ, Ấn Độ, Italy và “nước khác”. 94,4% người tham gia khảo sát chọn phương án Mỹ.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên hôm 19/7 một lần nữa đề cập đến cuộc khảo sát trên. “Các hành động tự phát này của người dân và truyền thông thực sự đặt ra những câu hỏi mà cộng đồng quốc tế chưa thể trả lời được trong suốt thời gian dài và một số người ở Mỹ luôn giữ bí mật”, ông nói tại họp báo.
